اگر فکر می‌کنید کودک برای چند ماه اول فقط استراحت می‌کند، بهتر است تجدیدنظر کنید. هر ماه (یا حتی هر روز!) مرحله جدیدی در رشد و تکامل کودک و برای او با مهارت‌ها و پیشرفت‌های جدید همراه است. دلیلی که همیشه مادر و پدر با مهارت‌ها و توانایی‌های جدید کودکان به وجد می‌آیند و هیجان زده می‌شوند. اگرچه یکی از این مهارت‌های اصلی مثل حرف زدن، راه رفتن، تنهایی غذا خوردن و یا حتی آموزش نحوه استفاده از دستشویی، در مقایسه با فرزندان دوستانتان، دیرتر در فرزند شما آغاز شود شما بسیار ناراحت و نگران خواهید شد! حتی اگر کودک شما میوه و سبزیجات هم نخورد ممکن است شما را نگران کند.
الکساندر پروتو، متخصص روانشناسی کودک در ورسای، مراحل رشد و تکامل کودک را برای شما رمز‌گشایی می‌کند.
چرا و چگونه فرزندتان برای اولین بار می‌خندد، صداهایی از خودش در می‌آورد، وقتی برای اولین بار خودش به‌تنهایی می‌نشیند و یا راه می‌رود؟
رشد و تکامل کودک از بالا به پایین و از میان‌تنه تا نوک انگشتان دست و پا است. آشنایی با این اصول پایه به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر و بهتر با فرآیند رشد و تکامل کودک آشنا شوید و نحوه فراگیری مهارت‌های مختلف را بهتر درک کنید. در کنار این نکات تکنیکی دررابطه با رشد کودک نباید فراموش کرد بیشترین انگیزه آن‌ها برای رشد، اشتیاقی است که برای کشف جهان و مستقل شدن دارند.
تمامی حواس پنجگانه با هم در این اکتشاف دخیل می‌شوند: شنوایی، بویایی، لامسه، چشایی و بینایی. این حواس جدا از هم عمل نمی‌کنند، حتی اگر یکی از این حواس به‌هنگام زایمان یا حتی در رحم مادر از بقیه بهتر عمل کند که معمولا بویایی، شنوایی و چشایی است. "اولین‌های کودکان" تنها وابسته به یک عامل نیستند، بلکه نتیجه تلفیقی از پیشرفت‌ها هستند.
از چه سنی کودک می‌تواند چهره‌ها را تشخیص دهد؟
حس بینایی، آخرین حسی است که در کودکان تکامل می‌یابد. در ۲ ماهگی، فرزند شما تنها می‌تواند گردی چشمان و صورت شما را تشخیص دهد. اما لازم بذکر است که نسبت به محرک‌ها عکس‌العمل نشان می‌دهند، اما مادرشان را تنها با بو و صدا می‌شناسند و تشخیص می‌دهند. در این مرحله، فرزند شما چندین مهارت و توانایی را برای اولین بار و همراه با هم تجربه خواهد کرد. لبخند اجتماعی آن‌ها یک عکس‌العملی به محرک‌هاست، سر خود را به اطراف حرکت می‌دهند، انگار که می‌خواهند دنیای اطراف خود را ببینند و بالاخره در ۳ ماهگی می‌توانند صورت اعضای خانواده خود را تشخیص دهند.
چرا شیرخواران در ۳ ماهگی هرچیزی را که در اطرافشان باشد می‌گیرند؟
در ابتدا باید گفت که این حرکت صرفا تصادفی است! کودک شما بدون اینکه بخواهد اشیائی که در اطرافش باشد را می‌گیرد و به‌این‌ترتیب یکی دیگر از جنبه‌های انقلابی دنیای اطرافش را کشف می‌کند؛ دستان کوچک آن‌ها وارد میدان دیدشان می‌شوند. کودک شما در این مرحله می‌تواند انگشتانش را دور اشیاء بپیچد، برای همین هم لازم است که شما با تحریک آن‌ها در کشف این توانایی خارق‌العاده به آن‌ها کمک کنید.
از چه زمانی باید تغذیه کمکی را شروع کنم؟
در پایان ۶ ماهگی، تکامل دهانی کودکان در این مرحله با امتحان اولین غذاهای جامد و رویش اولین دندان‌ها همراه خواهد بود. در ۹ ماهگی، فرزندتان می‌تواند اولین نان سوخاری‌اش را نیز امتحان کند.
چه چیزی باعث می شود کودکان شروع به راه رفتن کنند؟
به‌عنوان یک روان شناس کودک باید به شما بگویم که از جمله عواملی که باعث می‌شوند فرزند شما شروع به راه رفتن کند، درخواست او برای مستقل شدن و تقلید از شما به عنوان پدر و مادر است و این امر دررابطه با سایر مهارت‌های او نیز صادق است.
بین ۶ تا ۱۰ ماهگی، فرزند شما دیگر می‌تواند روی شکمش بچرخد و به تنهایی بنشیند، (تقریبا در ۷ ماهگی) و دیگر می‌توانند برای چرخیدن از دست‌هایشان هم کمک بگیرند. در ۱۰ یا ۱۱ ماهگی هم کم‌کم با کمک گرفتن از مبل یا میله‌های تختشان می‌توانند قدم بردارند.
کودکان عملکردهای حرکتی خود را از طریق ۱۰ تکامل اصلی ارتقاء می‌دهند:
• سینه خیز رفتن
• چهار دست و پا رفتن
• مستقیم و ایستاده راه رفتن
• دویدن،
• پرش،
• بالا رفتن،
• حمل کردن،
• کشیدن،
• هل دادن،
• و پرتاب کردن!
گاهی بعضی از مراحل رشد و تکامل کودک به‌صورت جهشی طی می‌شوند؛ مثل چهار دست و پا رفتن
چه چیزی باعث می شود کودکان اولین کلمات خود را ادا کنند؟
یادگیری زبان در کودکان، معمولا به توانایی و محیط آن‌ها بستگی دارد. کودکانی که شاهد پیوستن خواهر یا برادر کوچکشان به خانواده هستند، دیرتر شروع به صحبت کردن می‌کنند. درصورتی‌که دیگر کودکان ممکن است زودتر کلمات را ادا کنند.
به‌طور متوسط:
در ۱۵ ماهگی، کودکان اولین کلمات خود را ادا می‌کنند. تنها والدین یا حتی فقط مادر معنی این کلمات را متوجه می‌شوند و همین هم احساسات زیادی را با خود به همراه دارد؛ چراکه، به‌نوعی کودکان از این طریق با خانواده خود ارتباط برقرار می‌کنند.
در ۲۴ ماهگی، کودک شما کم‌کم و با استفاده از یک فاعل و یک فعل می‌تواند جملات کوتاهی که اکثرا در آن‌ها «من» یا «تو» باشد را ادا کند.
دایره لغت کودکان در ۳ سالگی، شامل ۲۵۰ کلمه خواهد بود و جملاتشان را با اول شخص مفرد می‌سازند. طرز و لحن صحبت پدر و مادر باعث ایجاد انگیزه در کودک می‌شود تا او هم سخن بگوید. میز غذا مهم‌ترین عامل در این مرحله از یادگیری است. هر اندازه که مکالماتی که بر سر میز غذا شکل می‌گیرند جالب‌تر باشد، به همان اندازه هم کودکان دلشان می‌خواهد که در این مکالمات و مباحث شرکت داشته باشند.
چه بازی‌هایی می‌تواند برای پیشرفت، رشد و تکامل کودک من مفید باشند؟
سرعت تکامل هر کودکی متناسب با خود اوست، بنابراین دلیلی ندارد که بخواهید او پیشرفت و رشدی جهشی یا سریع‌تر از دیگر کودکان داشته باشد. البته برای کمک به فرزندتان می‌توانید از زمان تولد برای او از اتفاقاتی که در اطرافش درحال رخ دادن است بگویید و زمانی‌که این کار را می‌کنید بهتر است فاصله شما با صورت او تنها ۳۰ سانتی‌متر باشد تا بتواند شما را به‌خوبی ببیند.
در ۳ ماهگی، فرزند شما دیگر در گهواره‌اش راحت است، فقط توجه داشته باشید که اگر گهواره کودک بیش‌از‌اندازه نرم باشد، ممکن است باعث شود فرزندتان به خوبی نتواند شانه‌هایش را تکان دهد. آن‌ها عاشق گوشی تلفن همراه هستند، جغجغه‌هایی که می‌توانند به‌راحتی انگشت‌های کوچکشان را درون سوراخ‌هایش فرو کنند.
از ۵ یا ۶ ماهگی که کودکان می‌خواهند حرکت کنند، مثلا تشک‌های ابری برای آن‌ها بسیار مناسب هستند.
در ۱۲ ماهگی، استفاده از واکر کودکان به فرزندتان کمک می‌کند تا در راه رفتن اعتماد به نفس بیشتری کسب کند. من چندان با واکر بچه موافق نیستم، چراکه اجازه نمی‌دهد پای بچه‌ها به‌خوبی روی زمین قرار بگیرد و از طرفی هم چندان ثابت نیست و می‌تواند برای کودکان خطرناک باشد. علاوه‌بر‌این، ۱۲ ماهگی سن مناسبی برای عروسک بازی است.
در ۱۵ تا ۱۸ ماهگی، بچه‌ها دیگر می‌توانند از مداد، قلم‌مو و آب‌رنگ استفاده کنند. از آهنگ‌هایی که شمارش را به کودکان یاد می‌دهند نیز غافل نشوید؛ با این که این آهنگ‌ها عموما نادیده گرفته می‌شوند، ولی به کودکان شمارش با دست‌ها را یاد داده و موجب تکامل تصورات آن‌ها می‌شوند. بازی‌هایی که در ۳ سالگی انجام می‌دهند باید همزمان با شکل دادن به شخصیت آن‌ها، مهارت، زیرکی و خلاقیت را نیز در آن‌ها تشویق کنند.
آیا تکامل توانایی‌های حرکتی در کودکان به برنامه غذایی آن‌ها نیز بستگی دارد؟
کودکان دهان خود را به عنوان حس ششم در ۵ ماهگی کشف می‌کنند که این به آن‌ها اجازه می‌دهد تا از تمامی حواس پنجگانه‌شان به صورت همزمان استفاده کنند. این آگاهی به آن‌ها کمک می‌کند تا پیشرفت روان‌سنجی خود را ادامه دهند و هویت خود را بسازند. بنابراین اهمیت معرفی انواع غذاهای جامد، با رنگ‌ها، شکل‌ها، طعم‌ها و بافت‌های غذایی مختلف به کودکان در اینجا مشخص می‌شود. یک برنامه غذایی متعادل و سالم برای حرکت و یادگیری حرکت در کودکان بسیار اهمیت دارد؛چراکه، اضافه وزن حرکت‌هایی که برای پیشرفت و رشد روان‌سنجی لازم است را برای کودکان سخت و محدود می‌کند.
دیدگاه
جاستین، مادر لوسی ۱۴ ماهه
«از آنجایی که هربار لوسی کاری را برای اولین بار انجام می‌دهد از او عکس می‌گیرم، برای همیشه اولین‌های لوسی را به یاد خواهم داشت. بعد تاریخ، مکان، سن و وزن لوسی را نیز کنار عکس‌ها یادداشت می‌کنم. می‌دانم بعدها، وقتی لوسی بزرگ شد، با خواندن و به‌خاطر آوردن این لحظه‌های فراموش‌نشدنی هردوی ما خیلی تحت تأثیر قرار می‌گیریم».
**این مطالب صرفاً جهت افزایش اطلاعات عمومی کاربران است و هرگز جایگزین توصیه‌های پزشک، انجمن‌های علمی و سایر منابع معتبر نمی‌باشد. ازآنجاکه هر مادر و کودک از مادر و کودک دیگر متفاوت است، کلیه آمار و ارقام ارائه شده در این وبسایت می‌تواند با توصیه پزشک برای هر مادر و کودک متفاوت باشد.
بیشتر بخوانید
