مطالبی در رابطه با دیابت بارداری

پرسش: دیابت بارداری چیست؟

پاسخ: اگر باردار هستید و تا الآن هرگز سابقه دیابت نداشته‌اید و سطح گلوکز (قند) خون شما بالاست (بطور معمول در سه ماهه دوم و سوم) مبتلا به دیابت بارداری شده‌اید. این بدین معنی است که انسولین، یکی از هورمون‌های بدن شما، به حد مطلوب کار نمی‌کند و گلوکز موجود در خون را به خوبی به سلول‌ها جهت تبدیل قند به انرژی انتقال نمی‌دهد. در بسیاری از خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری، این بیماری بعد از زایمان ادامه نمی‌یابد، به‌ همین‌ دلیل است که علت بروز این بیماری را هورمون‌های بارداری می‌دانند.

پرسش: خانم‌ها چطور به این نوع دیابت مبتلا می‌شوند؟

پاسخ: محققین دقیقا پاسخ این سؤال را نمی‌دانند. اما چیزی که می‌دانند این است که احتمال بروز این نوع دیابت در خانم‌هایی که شرایط زیر را دارند، بیشتر است:

• چاقی مفرط
• سابقه دیابت در خانواده (مادر، پدر و یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت)
• وزن بالای ۴ کیلوگرم نوزاد در زایمان های قبلی
• سابقه دیابت بارداری یا بارداری های دشوار
• سن بالای ۳۵ سال

پرسش: دیابت بارداری چقدر معمول و رایج است؟

پاسخ: تعداد خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری در سراسر جهان در حال افزایش است. محققین علت این امر را نمی‌دانند، اما میزان دیابت بارداری در خانم‌های برخی از گروه‌های بومی و نژادها بیشتر است. تعداد رو به افزایش خانم‌های چاق را شاید بتوان تا حدودی در این امر مؤثر دانست. 

پرسش: آیا می‌توانم احتمال ابتلا به دیابت بارداری را کاهش دهم؟

پاسخ: بله. درست است که برخی از عوامل مؤثر در دیابت بارداری مانند سوابق پزشکی خانواده و سن شما خارج از کنترل است اما خبر خوب اینجاست که شما می‌توانید با اقدامات زیر احتمال ابتلا به دیابت بارداری را کاهش دهید:

۱. وزن خود را در محدوده سالم نگه ‌دارید. قبل از اینکه باردار شوید مطمئن شوید که وزن شما مناسب است و حین بارداری نیز مراقب اضافه وزن خود باشید تا از محدوده سالم و میزان توصیه شده فراتر نرود. بسیاری از محققین، عقیده دارند که اضافه وزن بیش از اندازه در دوران بارداری برای مادر و برای کودک مفید نیست و می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سایز و وزن نوزاد به هنگام تولد داشته باشد. برخی از خانم‌ها که در دوران بارداری بیش‌از‌اندازه چاق می‌شوند، ممکن است اینطور فکر کنند که این اضافه وزن برای کودک مفید است؛ در حالی ‌که تحقیقات نشان می‌دهند اضافه وزن بیش‌از‌اندازه خانم‌ها در دوران بارداری می‌تواند احتمال ابتلا آن‌ها به دیابت بارداری را افزایش دهد. 

۲. فعالیت فیزیکی داشته باشید. حتی اگر قبل از بارداری نیز تحرک چندانی نداشتید، هیچ‌وقت دیر نیست که به فکر آغاز فعالیت فیزیکی باشید. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که سبک زندگی نسبتاً پرتحرک برای سلامتی خانم‌های باردار بسیار مفید است. در صورتی ‌که مطمئن نیستید که چه فعالیتی برای شما مفید یا مضر است، با پزشک خود مشورت کنید.

۳. از رژیم غذایی متعادل پیروی کنید. حواستان به اینکه چه غذایی و چه مقدار مصرف می‌کنید، باشد. مصرف مقادیر مناسبی از پنج گروه غذایی (میوه، غلات، سبزیجات، گوشت یا ماهی و لبنیات) می‌تواند کالری و مواد مغذی مورد نیاز بدنتان را برای کسب آمادگی برای بارداری و سلامت فرزند آینده‌تان فراهم کند.

۴. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که مکمل‌های میو اینوزیتول می‌توانند احتمال ابتلا به دیابت بارداری را کاهش دهند،  به‌خصوص در صورتی ‌که احتمال ابتلا به این نوع دیابت در شما بالا باشد. گرچه نحوه تأثیرگذاری آن مشخص نیست، اما بعضی از محققین بر این باورند که این ماده می‌تواند ظرفیت بافت های بدن (مانند ماهیچه‌ها و بافت‌های چربی) را افزایش دهد تا از این طریق گلوکز موجود در خون شما جذب و به سلول‌ها منتقل شود و در آنجا به انرژی تبدیل شود. میو اینوزیتول به طور طبیعی در سلول‌های حیوانی و گیاهان و بسیاری از میوه های تازه و سبزیجات یافت می‌شود. مصرف مکمل‌های میو اینوزیتول و پروبیوتیک می‌تواند میزان باکتری  موجود در سیستم گوارشی شما را متعادل کند و برخی شواهد نیز نشان می‌دهند که انواع خاصی از پروبیوتیک‌ها می‌توانند در کاهش احتمال ابتلا خانم‌های باردار به دیابت بارداری نقشی مؤثری ایفا کنند. در این مورد با پزشک خود مشورت کنید و از استفاده هرگونه دارو و مکمل های غذایی  بدون مشورت با پزشک جدا خودداری نمایید.

پرسش: آیا قند خون من نیز مورد آزمایش قرار خواهد گرفت؟

پاسخ: بله. اغلب پزشکان در طول هفته ۲۴ تا ۲۸ به‌طور منظم خون مادران باردار را آزمایش می‌کنند تا احتمال ابتلا به دیابت بارداری را در آن‌ها چک کنند، چراکه ممکن است خیلی از خانم‌های باردار هیچ یک از عوامل مؤثر در بروز دیابت بارداری و یا هیچ یک از نشانه‌ها و عوارض آن را نداشته باشند. در صورتی‌ که احتمال ابتلا به دیابت دوران بارداری در شما بالا باشد، پزشک شما این تست را زودتر انجام خواهد داد.

پرسش: اگر به دیابت بارداری مبتلا شوم، باید دارو مصرف کنم؟

پاسخ: ضرورتاً نیازی به مصرف دارو نیست. باید بدانید که دیابت بارداری را می‌توان به راحتی و بدون مصرف دارو کنترل کرد. با اعمال تغییراتی در رژیم غذایی و فعالیت‌های فیزیکی خود می‌توانید قند خون خود را در سطح سالم و توصیه شده نگه دارید؛ اگرچه برخی اوقات مصرف دارو نیز لازم خواهد بود. در این مورد بخصوص، پزشک معالجتان قادر خواهد بود اطلاعات بیشتری به شما بدهد.

پرسش: آیا این نوع دیابت می‌تواند به کودک صدمه بزند؟

پاسخ: خیر، در صورتی‌ که کنترل شود. هنگامی که سطح گلوکز خون تحت کنترل باشد، اکثر مادران باردار و کودک آن‌ها در سلامت کامل خواهند بود. اما در صورتی‌ که دیابت بارداری کنترل نشود وسطح گلوکز خون بالا باشد، گلوکز اضافه از طریق جفت به جنین در حال رشد منتقل می‌شود. گلوکز اضافه موجود در خون جنین باعث می‌شود تا بدن او مقدار انسولین بیشتری تولید کند. این مقادیر اضافی گلوکز و انسولین، چربی تولید می‌کنند و باعث می‌شوند تا جنین یشتر رشد کند و بزرگ شود، به خصوص در قسمت بالا تنه. علاوه‌بر‌این، انسولین اضافی خون جنین ممکن است باعث شود تا گلوکز خون او به هنگام تولد بسیار کاهش یابد که در این‌صورت نوزاد باید تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرد.

پرسش: آیا درشت بودن نوزاد به هنگام زایمان نشانه‌ای از سلامت کامل اوست؟

پاسخ: خیر، این اشتباهی رایج است. اگر نوزاد شما هنگام تولد بیش از اندازه بزرگ و یا چاق باشد، احتمال بروز بیماری‌های جدی در او وجود دارد. کودکان بزرگ و درشت به هنگام ورود به مجرای زایمان و به هنگام زایمان نیز با مشکلات و سختی‌های بسیاری رو‌به‌رو خواهند بود. بعد از تولد نیز، احتمال بروز مشکلات تنفسی در بعضی از کودکان درشت بالاست.

پرسش: آیا دیابت بارداری می‌تواند بر رشد فرزندم در آینده نیز تأثیر سوء داشته باشد؟

پاسخ: بله- دیابت بارداری در صورتی‌ که کنترل نشود می‌تواند بر آینده فرزند شما نیز تأثیر بگذارد. اگر گلوکز خون شما در دوران بارداری بالا باشد، احتمال اینکه نوزاد شما به هنگام زایمان درشت باشد، وجود دارد. احتمال چاقی نوزادانی که به هنگام تولد درشت هستند، در دوران کودکی بیشتر است و احتمال چاقی این کودکان در بزرگسالی نیز بیشتر است.