راهنمای شروع غذای کمکی

ورود شما به این مرحله هیجان انگیز را تبریک می‌گوییم. مطمئنا لحظات جالبی را در هنگام دادن اولین غذاها به کودکتان تجربه خواهید کرد. شروع غذای کمکی قدم جدید و هیجان انگیزی در فرایند تغذیه او محسوب می‌شود که اغلب با سوالات زیادی همراه است. احتمالا می‌خواهید بدانید چه غذایی به عنوان اولین غذای کمکی به کودک پیشنهاد می‌شود، چطور باید بفهمید کودکتان آماده است و چگونه باید شروع کنید. دستورالعمل‌هایی که در راهنمای شروع غذای کمکی گفته می‎‌شود، به شما در راستای قدم‌های بزرگی که کودکتان به سوی غذای کمکی برمی‌دارد کمک خواهد کرد.

شروع غذای کمکی کودک و معده‌های کوچک

بعد از ۶ ماهگی کودکان برای رشد و تکامل، در کنار شیر مادر نیاز به شروع غذای کمکی دارند. از آنجایی که معده کودک هنوز بسیار کوچک است، غذایی که می‌خورد باید شامل مواد مغذی بسیاری باشد. آهن یکی از مهم‌ترین مواد مغذی است که کودک در این سن به آن نیازمند است، پس اولین غذایی که در اختیار او قرار می‌دهید باید سرشار از آهن باشد. گوشت قرمز یکی از بهترین منابع آهن است و به عنوان یکی از اولین غذاهای فرزندتان پیشنهاد می‌شود.

بیشتر بخوانید: بهترین غذاها برای کودک ۶ ماهه 

غلات کامل غنی شده مخصوص کودکان مواد مغذی زیادی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. نحوه طراحی این غلات به گونه‌ای است که مواد مغذی ضروری را در وعده‌های کوچک در خود جای داده و مناسب معده کوچک کودکان هستند که در هر وعده نمی‌توانند میزان زیادی غذا بخورند. غلات مخصوص کودکان بسیار زود هضم بوده و سرشار از آهن است، به همین دلیل به عنوان اولین طعمی که کودک از غذای جامد تجربه می‌کند گزینه بسیار خوبی محسوب می‌شوند. در ابتدا با غلاتی که غلظت کمتری دارند شروع کنید و وقتی کودکتان غذا خوردن با قاشق را یاد گرفت به سراغ بافت و غلظت بیشتری بروید. با این کار همزمان با تکامل مهارت غذا خوردن فرزندتان پیش خواهید رفت. معرفی بافت‌ها و طعم‌های جدید در زمان مناسب بخش مهمی از شکل گیری عادات غذایی سالم در کودکتان است. 

چطور متوجه شوم کودک برای شروع غذای کمکی آماده است؟
کودکان در این سن همچنان باید مهارت‌های خود را تقویت کنند تا غذا را کامل در دهانشان حرکت داده و ببلعند. تا سن ۶ ماهگی، کودک شما مهارت‌های حرکتی شامل نشستن در حین غذا خوردن، خوردن غذا با قاشق و برگرداندن سر در هنگام سیری را یاد گرفته‌است.

 به دنبال این اتفاقات ویژه باشید:

• بدون کمک شما می‌نشیند، زیرا بر روی بالاتنه خود کنترل دارد.
• سرش را به راست و چپ تکان می‌دهد.
• وقتی قاشق غذا را نزدیک دهانش می‌برید، با یک ریتم مشخص زبانش را عقب و جلو می‌برد. این کار باعث می‌شود غذا را وارد دهانش کرده و قورت بدهد. شاید چند روز طول بکشد تا غذا خوردن با قاشق را یاد بگیرد، اما به سرعت این اتفاق می‌افتد!

خوب است بدانید
در ۶ ماهگی فرزندتان درباره نحوه شروع غذای کمکی با پزشک اطفال مشورت کنید.

بهترین مواد مغذی را به کودکتان بدهید

نوزادان به سرعت رشد می‌کنند و در هر مرحله نیاز به مواد غذایی خاصی دارند. غلات غنی شده مخصوص کودکان حاوی ترکیبی از ویتامین‌های گروه B، روی، کلسیم، آهن و ویتامین E است که همگی در رشد سریع فرزندتان موثرند. غلات حاوی آهن مخصوص کودکان، تا سن ۲ سالگی می‌توانند بخش مهمی از برنامه غذایی کودک شما را تشکیل دهند.

میز غذا را برای اولین تجربه دلبندتان با غذای کمکی آماده کنید
نکاتی که در زیر آورده شده‌اند به شما کمک می‌کنند تا کودکتان را برای خوردن اولین قاشق غذای کمکی آماده کنید.

• به او شیر بدهید تا خیلی گرسنه نشود و بی‌قراری نکند.
• برای این کار وقت کافی بگذارید. زمانی از روز را انتخاب کنید که هیچ عجله‌ای نداشته باشید.
• یک قاشق مناسب انتخاب کنید. از قاشق کوچک مخصوص کودک که برای محافظت از لثه‌های حساس کودک روکش مخصوص دارد استفاده کنید.
• او را روی صندلی مخصوص کودک و یا یک صندلی صاف و بلند بنشانید و مطمئن شوید که سر او در وضعیتی عمودی و صاف قرار دارد و به عقب خم نشده‌است. 
• اجازه بدهید کودک با غذا ارتباط برقرار کند. کمی پوره یا غلات روی سینی صندلی‌ بگذارید تا بتواند با انگشتانش با آن‌ها بازی کند و از این طریق با مدل و بافت غذا آشنا شود. اجازه بدهید تا به خوبی با مدل و بوی غذا آشنا شود. این کار در آن واحد هم باعث به هم ریختگی می‌شود و هم کار جالب و هیجان انگیزی است. پس کمی شوخ طبع باشید و در عین حال دوربین عکاسی را نیز برای ثبت این لحظات آماده کنید!
• اولین لقمه! روبروی فرزندتان بنشینید و قاشق نیمه‌پر را در فاصله ۲.۵ سانتی متری از صورتش نگه‌دارید. توجه او را به خود جلب کنید و قاشق را نزدیک دهانش ببرید. برای اولین لقمه، سعی کنید کمی از غذا را روی لبان کودک بگذارید. درصورتی‌که از طعم غذا خوشش آمد لقمه بعدی را به محض اینکه دهانش را باز کرد در دهانش بگذارید. با توجه به اینکه کودک آرام و یا سریع غذا می‌خواهد، باید سرعتتان در غذا دادن را تنظیم کنید و دائما حواستان به نشانه‌های سیری او نیز باشد. کافیست به مرور در این راه تجربه کسب کنید!
• بیشتر و بیشتر سعی کنید. تعجب نکنید اگر فرزندتان اولین غذایی که در دهانش قرار دادید را بلافاصله به بیرون برگرداند. این یک واکنش کاملا طبیعی است. اگر احساس کردید کودکتان در مورد این تجربه ناراحت است اصراری به ادامه نداشته باشید و زمان دیگری این کار را امتحان کنید.

خوب است بدانید
شیر شما هنوز هم منبع اصلی غذای کودکتان است. اکنون وقت معرفی طعم‌ها و مزه‌های جدید و زمانی برای کشف تجربه‌های جدید.

نکاتی برای معرفی غلات مخصوص کودکان غنی شده با آهن

• در ابتدا با برنج کودک یا غلات حاوی جو دوسر شروع کنید و اگر عکس‌العمل خاصی از کودک مشاهده نکردید غلات حاوی جو را امتحان کنید. با دادن غلات تک دانه‌ای به فرزندتان می‌توانید هر نوع حساسیت یا واکنش احتمالی نسبت به آن ماده غذایی مانند جوش، اسهال و یا استفراغ را شناسایی کنید.
• غلات مخصوص کودک را با شیشه شیر به او ندهید. برای این کار تنها از قاشق استفاده کنی. مگر اینکه پزشک اطفال این را از شما خواسته باشد. 
• وقتی شروع به دادن غلات به کودکتان کردید، بهتر است آن را با شیر خود مخلوط کنید. وقتی فرزندتان به این میزان از غلظت غذا عادت کرد، کم کم سراغ غلظت‌های بیشتری بروید.
• تنها به‌اندازه‌ای برای کودکتان غذا آماده کنید که فکر می‌کنید می‌خورد. غذایی که آماده کردید را برای دفعات بعد نگهداری نکنید، زیرا باکتری‌ها به راحتی می‌توانند روی آن رشد کنند. 

نکته مهم
اگر قبل از شروع غذای کمکی جدید و امتحانی جدید سه روز صبر کنید، می‌توانید هرگونه ناسازگاری یا حساسیت مانند جوش، اسهال، آبریزش بینی و یا استفراغ را تشخیص بدهید. اگر نسبت به واکنش خاصی از سوی کودکتان مشکوک هستید، دیگر آن غذا را به او ندهید و با پزشک اطفال مشورت کنید.

بیشتر بخوانید: آهن مورد نیاز شیرخوار

نمونه برنامه غذایی یک روز کودک ۶ تا ۷ ماهه

این برنامه غذایی توسط متخصصان تغذیه‌ای که در سایت حضور دارند و به‌عنوان نمونه‌ای از یک برنامه غذایی کامل برای یک کودک ۶ تا ۷ ماهه طراحی شده ‌است که همه مواد مغذی مورد نیاز کودک را تامین می‌کند. فرزند شما ممکن است بیشتر یا کمتر از این مقدار غذا بخورد، پس همواره به نشانه های گرسنگی و سیری کودک توجه کنید.

غذای صبح
شیر مادر (تا قبل از ۱ سالگی نباید به کودکتان شیر گاو بدهید)

صبحانه
۲ قاشق غذاخوری پوره میوه مانند هلو یا گلابی،
۲ قاشق غذاخوری غلات کامل غنی شده با آهن مخصوص کودکان که با شیر مادر مخلوط شده‌است.

میان‌وعده صبح
شیر مادر

نهار
۴/۱ پیمانه یا ۴ قاشق غذاخوری پوره سبزیجات مانند هویج،
۴ قاشق غذاخوری پوره گوشت
شیر مادر

میان‌وعده بعد‌از‌ظهر
شیر مادر

شام
۲ قاشق غذاخوری غلات کامل غنی شده با آهن مخصوص کودکان که با شیر مادر مخلوط شده‌است
۲ قاشق غذاخوری پوره میوه
شیر مادر

 غذای شبانه (بعد از شام)
شیر مادر

غذاهایی که در حال حاضر نباید به فرزندتان بدهید

دادن غذاهای مخصوص بزرگسالان مانند نوشیدنی‌های شیرین، چیپس یا شیرینی ممکن است برای کودکتان خوشایند باشد، اما از نظر دارا بودن مواد مغذی به هیچ وجه مناسب نیستند. کودکان در این مقطع، نیاز به غذاهایی دارند که متناسب با انرژی مورد نیازشان در این سن، مواد مغذی بدن آن‌ها را تامین می‌کنند.

در حال حاضر به کودکتان شکر و نمک ندهید
بعضی از کودکان در سنین ۷ تا ۸ ماهگی با انواع میان‌وعده‌های شور، چیپس و نوشابه آشنا می‌شوند. این غذاها برای سن آن‌ها نامناسب بوده  و باعث سیری زودهنگام کودک و درنتیجه نرسیدن مواد مغذی به او می‌شوند. علاوه‌بر‌این، این کار عادات غذایی نامناسبی را از سنین کودکی در آن‌ها ایجاد می‌کند که با گذشت زمان تغییر آن‌ها بسیار سخت خواهد بود. 

به کودکان نوشیدنی‌های شیرین ندهید
نوشیدنی‌های شیرین نباید در رژیم غذایی شیرخواران جایی داشته‌باشند. حتی بعضی از متخصصین سلامت و تغذیه توصیه می‌کنند باتوجه به شکر طبیعی بسیار بالای آ‌بمیو‌ه‌ها، بهتر است در یک سال اول از دادن این آبمیوه‌ها به کودکان خودداری کنید. اگر می‌خواهید به فرزندتان آبمیوه بدهید بهتر است بعد از ۶ ماهگی و تنها به‌اندازه یک فنجان به او بدهید تا با طعم‌های جدید آشنا شود. هیچ وقت آبمیوه را در بطری به او ندهید. با ۳۰ تا ۶۰ سی سی (میلی لیتر) آبمیوه در روز شروع کنید و هیچ وقت مقدار آن را از ۱۲۰ میلی لیتر بیشتر نکنید. فقط آبمیوه صد در صد طبیعی به فرزندتان بدهید و سراغ نوشیدنی‌هایی که دارای مواد افزوده و یا شکر افزودنی هستند نروید.

برای دادن شیر گاو به کودکتان صبر کنید
سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند شیرخواران در طول یک سال اول زندگی با شیر مادر تغذیه شوند. با این کار مطمئن خواهید شد که مقدار کافی از مواد مغذی در برنامه غذایی کودکتان وجود دارد. تا قبل از ۱ سالگی، شیر گاو نوشیدنی مناسبی برای کودک شما نیست.

با پزشک خود مشورت کنید
با پزشک اطفال فرزندتان مشورت کنید تا بدانید چه نوع شیری بعد از یک سالگی برای فرزندتان مناسب‌تر است.

به کودکتان عسل ندهید
عسل می‌تواند حاوی قارچ بوتولینوم باشد و سلامتی کودک را به خطر بیاندازد. حتی مقدار بسیار کمی عسل هم می‌تواند برای کودکان کوچک‌تر از ۱۲ ماه خطرناک باشد.

از خفگی کودک جلوگیری کنید
کودکتان برای شروع غذای کمکی باید غذای پوره شده و بسیار کوچک بخورد،  سپس به سراغ پوره با غلظت بیشتر رفته و بعد تکه‌های نرم غذا را به فرزندتان بدهید. شاید فکر کنید فرزندتان آماده خوردن غذاهای بیشتری است اما تا قبل از ۴ سالگی به‌هیچ‌عنوان غذاهایی که ممکن است باعث خفگی کودک شود را به او ندهید.غذاهایی که خوردن آن‌ها کودک را با خطر خفگی مواجه می‌کند:

• کشمش و انگور
• ذرت بوداده، آجیل و انواع تخم‌های گیاهی
• هات داگ، تکه‌های بزرگ گوشت گاو و گوسفند و یا گوشت ماکیان
• قاشق پر از کره بادام‌زمینی
• میوه و سبزیجات سفت، خام یا بزرگ مانند نخود سبز، هویج خام، فلفل دلمه‌ای، سیب، هلو نرسیده، گلابی و یا آلو
•  آدامس، انواع آبنبات‌ و آبنبات‌های جویدنی